Κατάγματα μεταταρσίων. Περιπτώσεις που η κάκωση στο πόδι «κρύβει» κάταγμα.

Τα κατάγματα μεταταρσίων είναι μία από τις συχνότερες κακώσεις που συμβαίνουν στο πόδι.

Το κάταγμα του 5ου μεταταρσίου συμβαίνει συχνότερα στους ενήλικες.
Το κάταγμα του 1ου μεταταρσίου παρατηρείται συχνότερα σε παιδιά μικρότερα από 4 ετών.
Το κάταγμα του 3ου μεταταρσίου συμβαίνει σπάνια μόνο του.
Σε ποσοστό 68% παρατηρείται μαζί με κάταγμα του 2ου ή του 4ου μεταταρσίου.

Συχνότερα συμβαίνουν μετά από στροφική κάκωση του ποδιού αλλά μπορεί να συμβούν και μετά από άμεσο χτύπημα (πλήξη), οπότε μπορεί να συνοδεύονται από σοβαρή κάκωση μαλακών μορίων.
Σε κάταγμα εξάρθρημα της ταρσομετατάρσιας άρθρωσης τύπου Lisfranc παρατηρούνται πολλαπλά κατάγματα μεταταρσίων στο εγγύς τμήμα τους.

Τα κατάγματα κόπωσης των μεταταρσίων δεν συμβαίνουν μετά από συγκεκριμένη κάκωση.
Μπορεί να σχετίζονται με ευθραυστότητα (μειωμένη αντοχή του οστού) λόγω κάποιας μεταβολικής διαταραχής (πχ οστεοπόρωση).
παρατηρούνται συχνότερα σε παραμορφώσεις του ποδιού (πχ βλαισοπλατυποδία)
Σε μπαλαρίνες, τέτοια κατάγματα συμβαίνουν στη βάση του 2ου μεταταρσίου και μπορεί να σχετίζονται και με ιστορικό αμηνόρροιας.

Ανατομία-εμβιομηχανική
Το σχήμα και η λειτουργία τους είναι παρόμοια με αυτή των μετακαρπίων του χεριού.
Το 1ο μετατάρσιο δέχεται το 30-50% του βάρους του σώματος κατά τη διάρκεια της βάδισης.
Το 2ο μετατάρσιο είναι το πιο επίμηκες και μπορεί συχνότερα από τα άλλα να υποστεί ένα κάταγμα κόπωσης.
Μεταξύ του 2ου και του 5ου μεταταρσίου, υπάρχουν ισχυροί διαμετατάρσιοι σύνδεσμοι περιφερικά, που διατηρούν την επαλληλία και το μήκος των μεταταρσίων, σε περίπτωση μεμονωμένων καταγμάτων.
Σε πολλαπλά κατάγματα των μεταταρσίων χάνεται η σταθερότητα που εξασφαλίζουν οι διαμετατάρσιοι σύνδεσμοι και συμβαίνει μεγάλη παρεκτόπιση.
Κλινική εικόνα
Ο ασθενής εμφανίζει πόνο που τον εμποδίζει να φορτίσει (πατήσει) το πόδι του.
Υπάρχει ευαισθησία στην ψήλάφηση του ποδιού, ενώ μπορεί να συνυπαίρχει και σοβαρή κάκωση των μαλακών μορίων σε περίπτωση συντριπτικής ή υψηλής ενέργειας κάκωση.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει εφίππευση ή στροφική παραμόρφωση των δακτύλων με την κίνηση.

Διαγνωστικός έλεγχος

Ακτινογραφίες προσθιοπίσθια, προφίλ αλλά και λοξές προβολές.
Κατά περίπτωση μπορεί να βοηθήσουν ακτινογραφίες συγκριτικές του άλλου ποδιού ή ακτινογραφίες υπό φόρτιση.
Η αξονική τομογραφία μπορεί να χρειάζεται σε ενδαρθρικά κατάγματα μεταταρσίων αλλά και για τη διάγνωση μιας κάκωσης τύπου Lisfranc.
H μαγνητική τομογραφία ή το σπινθηρογράφημα είναι χρήσιμες εξετάσεις για τη διάγνωση μιας ύποπτης (occult) κάκωσης που δεν φαίνεται στον απλό ακτινολογικό έλεγχο ή για τη διάγνωση ενός κατάγματος κόπωσης (stress fracture).

Θεραπεία

Συντηρητική

Σε μεμονωμένα κατάγματα του 2ου, 3ου και 4ου μεταταρσίου ή σε απαρεκτόπιστα ή ελάχιστα παρεκτοπισμένα, συστήνεται ειδικό παπούτσι με σταθερή σόλα ή μπότα και ο ασθενής να βαδίζει στηρίζοντας το πόδι στα όρια του πόνου.
Η ίδια αντιμετώπιση συστήνεται και σε απαρεκτόπιστα κατάγματα του 1ου μεταταρσίου αλλά και σε κατάγματα κόπωσης.

Πότε χρειάζεται χειρουργική θεραπεία

• Σε ανοικτά κατάγματα
• Σε κατάγματα του 1ου μεταταρσίου με παρεκτόπιση γιατί δεν έχουν σταθερότητα λόγω έλλειψης διαμετασάρσιου συνδέσμου που προσφέρει στήριξη. Παράλληλα, δέχονται το 30-50% του βάρους του σώματος κατά τη βάδιση.
• Σε κατάγματα των κεντρικών μεταταρσίων (2ου, 3ου, 4ου) με γωνίωση σε οβελιαίο επίπεδο περισσότερο από 10ο.
• Σε παρεκτόπιση μεγαλύτερη από 4mm.
• Σε πολλαπλά κατάγματα μεταταρσίων.

Χειρουργικές τεχνικές 

• Ορθόδρομη ή ανάδρομη ενδομυελική ήλωση με βελόνα (pin)
• Διακαταγματικές βίδες ή πλάκα μικρών καταγμάτων με βίδες σε ασταθή εκτεταμένα κατάγματα.

Σημασία έχει η διατήρηση του μήκους του μεταταρσίου για την αποφυγή του κινδύνου εμφάνισης μεταταρσαλγίας από αλλαγή των σημείων φόρτισης στο πρόσθιο πόδι (transfer metatarsalgia).

Ποιες επιπλοκές μπορούν να εμφανιστούν μετεγχειρητικά;

Πώρωση του κατάγματος σε πλημμελή (κακή) θέση μπορεί να οδηγήσει σε μεταφερόμενη μεταταρσαλγία ή σε εμφάνιση κάλων στο πέλμα.
Στη περίπτωση αυτή απαιτείται χειρουργική επέμβαση με οστεοτομία για διόρθωση της παραμόρφωσης.