Οσφυαλγία: Αποτελεί πάθηση;

osfyalgia_1_partsinevelos.gr-5Οσφυαλγία είναι το σύμπτωμα (πόνος στη μέση) και όχι πάθηση. Αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό σύμπτωμα μετά την κεφαλαλγία.

Ταξινόμηση

Οξεία: διαρκεί 1 εβδομάδα έως 1 μήνα.

Υποξεία: χαρακτηρίζεται η οσφυαλγία μετά τον 1 μήνα μέχρι και 3 μήνες.

Χρόνια: διαρκεί περισσότερο από 3 μήνες

Πόσο συχνά παρουσιάζεται;

Υπολογίζεται ότι 4 στους 5 ανθρώπους θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή της ζωής τους ένα επεισόδιο οσφυαλγίας.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα επεισόδια οσφυαλγίας αντιμετωπίζονται με συμπτωματική θεραπεία για τον πόνο και αναμένεται να περάσουν σε διάστημα μερικών ημερών μέχρι 1 μήνα.

Ωστόσο, σε 6 μήνες συμβαίνει υποτροπή στο 50% των ασθενών και σε 1 έτος στο 70%.

Που οφείλεται;

Σχεδόν 9 στους 10 ασθενείς (ποσοστό >85%) έχουν οσφυαλγία απροσδιόριστης αιτιολογίας.

Οι περιπτώσεις που οφείλονται σε ριζίτιδα (φλεγμονή νευρικής ρίζας που προκαλεί ισχιαλγία, όπως από κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου), σπονδυλική στένωση ή κάποιο κάταγμα   συμβαίνουν σε ποσοστό <10%, ενώ σοβαρές περιπτώσεις οσφυαλγίας που οφείλονται σε όγκο ή οστεομυελίτιδα-σπονδυλοδισκίτιδα σε ποσοστό <1%.

Οι ασθενείς θεωρούν ότι ο πόνος οφείλεται σε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ή αρθρίτιδα, ωστόσο συχνά είναι μυοσυνδεσμικής αιτιολογίας.

Παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση οσφυαλγίας

• Το κάπνισμα.

• Η μεγάλη ηλικία.

• Η παχυσαρκία.

• Το γυναικείο φύλο.

• Η κουραστική εργασία.

• Η καθιστική εργασία.

• Ψυχολογικοί παράγοντες.

Συχνές αιτίες στη σπονδυλική στήλη είναι:

khlh_mesospondyliou_diskou_2_partsinevelos.gr-3• Η δισκοπάθεια.

• Η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου.

• Η οστεοαρθροπάθεια  των σπονδυλικών διαρθρώσεων.

• Η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση (μετατόπιση σπονδύλου) που προκαλεί αστάθεια στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

• Η σκολίωση ή η μεγάλη κύφωση.

• H σπονδυλική στένωση (στένωση του σπονδυλικού σωλήνα).

• Οι τραυματισμοί, επίσης, μπορεί να προκαλέσουν διάταση ή ρήξη μυϊκών ινών ή συνδέσμων, κατάγματα ή τραυματική σπονδυλόλυση-σπονδυλολίσθηση.

• Τα οστεοπορωτικά κατάγματα μπορούν να εκδηλωθούν με ήπια ή έντονη οσφυαλγία.

• Συγγενείς ανωμαλίες στους σπονδύλους, όπως η δισχιδής ράχη ή η ιεροποίηση του Ο5 σπονδύλου, οι οποίες “ανακαλύπτονται” σε μία απλή ακτινογραφία, μπορεί να ευθύνονται για πόνο στη μέση.

Λιγότερο συχνές αλλά πιο σοβαρές αιτίες είναι:

• Το επισκληρίδιο απόστημα.

• Μικροβιακή ή άλλη φλεγμονή (σπονδυλοδισκίτιδα, οστεομυελίτιδα, φυματιώδης σπονδυλίτιδα).

• Νεοπλασία.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο πόνος στη μέση μπορεί να έχει ως προέλευση τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις, που βρίσκονται αμέσως χαμηλότερα, τη λεκάνη ή τα ισχία, συχνότερα λόγω εκφυλιστικών αλλοιώσεων.

Πόνος στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις σε νέα άτομα που είναι νυκτερινός ή υπάρχει πρωινή δυσκαμψία πρέπει να θέτει την υπόνοια αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας.

Δεν πρέπει, ωστόσο, να παραβλέπουμε και πιθανή πάθηση γειτονικών οργάνων ως αιτία του πόνου, ειδικά όταν η κλινική εξέταση δεν δείχνει μυοσκελετική πάθηση.

Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν:

• Παθήσεις των νεφρών (λιθίαση, φλεγμονή, όγκοι),

• Του εντέρου

• Των αγγείων (ανεύρυσμα ή απόφραξη αορτής-λαγονίων αρτηριών).

Όταν ο πόνος είναι χρόνιος, επαναλαμβάνεται συχνά και οι εξετάσεις δεν αναδεικνύουν μια σοβαρή αιτία μυοσκελετικής ή άλλης προέλευσης, ή τα ευρήματα κατά την κλινική εξέταση μεταβάλλονται όταν αποσπάται η προσοχή του ασθενή, πρέπει πάντα να μπαίνει στη διαφορική διάγνωση και η ψυχογενής προέλευση του πόνου.

Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει όταν υπάρχει έλλειψης ικανοποίησης στην εργασία ή όταν η εργασία είναι ανιαρή και στρεσογόνος.

Η ινομυαλγία μπορεί επίσης να εκδηλώνεται με οσφυαλγία, όπου ο ασθενής παρουσιάζει συγκεκριμένα επώδυνα σημεία κατά την κλινική εξέταση (trigger points) ενώ μπορεί να παρατηρείται και διαταραχή του ύπνου.

ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

οσφυαλγία_καθιστική_εργασία_partsinevelos.grΕμφανίζεται συχνά σε νέους ανθρώπους που σηκώνουν μεγάλα βάρη, ή έχουν πολύωρη καθιστή ή όρθια θέση στην εργασία.

Παράγοντες που σχετίζονται με την οσφυαλγία εργασιακής απασχόλησης:

• Πολύωρη καθιστική  εργασία (συχνά εργασία σε υπολογιστή).

• Κακή καθιστή ή όρθια θέση.

• Παρατεταμένη όρθια θέση ή στάση.

• Πολύωρη οδήγηση.

• Κουραστική εργασία:

   -Συχνή άρση αντικειμένων.

   -Άρση βαρέων αντικειμένων.

• Ακατάλληλος τρόπος άρσης βάρους.

• Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες αυξημένης καταπόνησης.

• Η έλλειψη ικανοποίησης από την εργασία.

Η κατάσταση αυτή επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο από την καθιστική ζωή γενικότερα, την  έλλειψη γυμναστικής, το αυξημένο σωματικό βάρος και το κάπνισμα.

Πως εμφανίζεται η οσφυαλγία;

osfyalgia_2_partsinevelos.gr-1O πόνος στη μέση  μπορεί να εκδηλωθεί ξαφνικά μετά από σήκωμα βάρους, μετακίνηση βάρους (πχ επίπλου) ή μια απότομη κίνηση.

Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί και η απλή κάμψη της σπονδυλικής στήλης, ο βήχας ή το φτάρνισμα να προκαλέσουν δισκοκήλη και την αρχή μιας οσφυαλγίας ή να επιδεινώνουν τα συμπτώματα.

Σε άλλες περιπτώσεις, εμφανίζεται ήπιος πόνος στην αρχή, μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή καθιστική θέση στην ίδια στάση, που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Συχνά, σε περιπτώσεις δισκοκήλης, πόνος ή μούδιασμα ή μυρμήκιασμα  ή κάψιμο μπορεί να επεκτείνεται και στην εξωτερική ή οπίσθια επιφάνεια του μηρού, στο ισχίο, τον μηρό ή την έξω επιφάνεια της κνήμης μέχρι τα δάκτυλα των ποδιών (ισχιαλγία-μηραλγία).

Στην κλινική εξέταση του ασθενή ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει πόνο κατά την ψηλάφηση της μέσης αλλά και διαταραχή αισθητικότητας ή και μυϊκής ισχύος (μείωση της δύναμης) ή αντανακλαστικών στο κάτω άκρο σε περίπτωση κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου ή άλλης αιτίας που προκαλεί πίεση νευρικής ρίζας (ριζίτιδα).

Σε σοβαρές περιπτώσεις κεντρικής σπονδυλικής στένωσης υπάρχει διαλείπουσα χωλότητα, που σημαίνει ότι ο ασθενής παρουσιάζει πόνο στα κάτω άκρα κατά την βάδιση, που τον αναγκάζει να καθίσει ή να σκύψει μπροστά για να ανακουφιστεί.

Πότε χρειάζεται να γίνουν εξετάσεις και ποιες;

Η άμεση διενέργεια εξετάσεων με την εμφάνιση της οσφυαλγίας, δεν έχει καλύτερα αποτελέσματα ως προς την έκβαση της οσφυαλγίας σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν κάνουν εξετάσεις.

Οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις και η αρθρίτιδα που απεικονίζονται στις εξετάσεις δεν σχετίζονται συχνά με τα συμπτώματα αλλά και το πόσο σύντομα θα περάσει το επεισόδιο της οσφυαλγίας.

khlh_mesospondyliou_diskou_partsinevelos.gr-4Πράγματι, σε ασθενείς >60 ετών χωρίς κάποιο σύμπτωμα, που έκαναν μαγνητική τομογραφία στη μέση, βρέθηκε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου σε ποσοστό 22-67% και σπονδυλική στένωση σε ποσοστό 21%.

Στις περισσότερες περιπτώσεις θα υπάρξει σταδιακή βελτίωση και τελικά θα περάσει η οσφυαλγία μέσα σε χρονικό διάστημα 1-1,5 μήνα.

Πότε χρειάζεται να γίνουν άμεσα εξετάσεις;

  • Όταν υπάρχει πρόσφατο ιστορικό νεοπλασίας ή ενεργή νεοπλασία.
  • Σε υποψία λοίμωξης στα οστά (πυρετός, ανοσοκαταστολή)
  • Οστεοπόρωση ή υποψία για οστεοπορωτικό κάταγμα
  • λόγω ηλικίας και παραγόντων κινδύνου.
  • Σε χρόνια χορήγηση κορτιζόνης.
  • Όταν υπάρχει σοβαρός τραυματισμός όπως υποδεικνύεται μερικές φορές από εκχυμώσεις στη μέση.
  • Όταν ο ορθοπαιδικός στην κλινική εξέταση διαπιστώσει σοβαρή νευρολογική σημειολογία σε περισσότερες από μία νευρικές ρίζες.
  • Οταν με βάση την κλινική εικόνα και τη νευρολογική εξέταση επιβάλλεται χειρουργική αντιμετώπιση.

Διαφορετικά εξετάσεις κάνουμε…

  • Αν δεν υπάρχει βελτίωση ή αντίθετα επιδείνωση μετά από συντηρητική θεραπεία για 1 μήνα.
  • Σε περίπτωση που ο πόνος επεκτείνεται στο πόδι (ισχιαλγία) και δεν υπάρχει βελτίωση με τη συντηρητική θεραπεία απαιτείται επιπλέον έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία για να αναζητηθεί η αιτία που προκαλεί πίεση σε νευρική ρίζα (πιθανή κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, οστεοαρθρίτιδα των σπονδυλικών διαρθρώσεων, σπονδυλική στένωση κλπ.).
  • Σπανιότερα, σε περιπτώσεις που από το ιστορικό και την κλινική εξέταση  υποπτευόμαστε μικροβιακή φλεγμονή ή νόσο κολλαγόνου μπορεί να χρειαστούν εργαστηριακές εξετάσεις.

Πως αντιμετωπίζεται;

Σε οξεία οσφυαλγία απαιτείται ανάπαυση και κλινοστατισμός -μόνο σε έντονο πόνο- για 1 ημέρα.

osfyalgia_me_lygismena_gonata_partsinevelos.gr-2Η παραμονή στο κρεβάτι γίνεται σε ύπτια θέση (ανάσκελα) με μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα και σηκωμένους τους ώμους και το κεφάλι ή σε πλάγια θέση με λυγισμένο το πάνω πόδι και μαξιλάρι ενδιάμεσα.

Η γρήγορη κινητοποίηση είναι προϋπόθεση, για να παραμείνει ο ασθενής δραστήριος και βοηθά στο να λυθεί ο μυϊκός σπασμός και να αποφευχθεί η μυϊκή αδυναμία.

Η κάμψη και οι στροφικές κινήσεις του κορμού, η έγερση από το κρεβάτι πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και ενδεχομένως με την εφαρμογή ορθοπαιδικής ζώνης οσφύος.

Ενθαρρύνονται οι καθημερινές δραστηριότητες που δεν προκαλούν πόνο, το περπάτημα, οι ήπιες ασκήσεις.

Αποφεύγεται η παρατεταμένη όρθια ή καθιστή θέση και η άρση βαρέων αντικειμένων.

Φάρμακα

Εφαρμόζουμε θερμά επιθέματα (κυρίως) και θερμαντικές αλοιφές με καψαϊκίνη.

Αναλόγως με τη βαρύτητα των ενοχλημάτων και των συνοδών παθήσεων του ασθενή, χορηγούνται αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή και μυοχαλαρωτικά για ημέρες μέχρι 2 εβδομάδες ή και περισσότερο.

Αντιεπιληπτικά φάρμακα όπως η πριγκαμπαλίνη και η γκαμπαμπεντίνη χορηγούνται σε περιπτώσεις κεντρικού νευροπαθητικού πόνου, σε χρόνια οσφυαλγία ή φλεγμονή νευρικής ρίζας (ριζίτιδα).

Φυσιοθεραπεία

Η φυσιοθεραπεία δεν προτείνεται στην οξεία φάση και περιλαμβάνει χειρομαλάξεις, ρεύματα (διαθερμίες, tens), Laser, υπέρηχα, διατατικές ασκήσεις, ασκήσεις κάμψης και έκτασης της σπονδυλικής στήλης και σταδιακή ενδυνάμωση των μυών του κορμού.

Η θεραπεία με χειρισμούς (manual therapy) μπορεί να είναι βοηθητική.

Η καλή φυσική κατάσταση, οι ασκήσεις ευλυγισίας και ενδυνάμωσης της μέσης, θα μειώσουν τα διαστήματα του πόνου αλλά και τα νέα επεισόδια.

Προτείνεται περπάτημα, κολύμπι, ήπια αεροβική άσκηση και στατικό ποδήλατο.

Άλλες μορφές θεραπείας

Σε χρόνια οσφυαλγία προτείνονται επίσης η γιόγκα και ο βελονισμός αλλά και τεχνικές χαλάρωσης και ο διαλογισμός.

Σε περιπτώσεις ψυχογενούς οσφυαλγίας, η γνωσιακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή.

Πότε ο ασθενής επιστρέφει στην εργασία του;

Οι ασθενείς που έχουν καθιστική εργασία μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία συνήθως σε λίγες ημέρες.

Αντίθετα, ασθενείς που η εργασία του απαιτεί φυσική δραστηριότητα και άρση βάρους, δεν μπορούν να επιστρέψουν άμεσα αν δεν υπάρχει η δυνατότητα να περιοριστούν στην εργασία σε ήπια δραστηριότητα.

Τι πρέπει να κάνουμε στο πλαίσιο της πρόληψης;

Ασκήσεις για τη διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης, ασκήσεις ενδυνάμωσης κορμού (κοιλιακών-ραχιαίων), της λεκάνης και των ισχίων.

Αποφυγή επαναλαμβανόμενων κάμψεων και στροφών του κορμού αλλά και υψηλής καταπόνησης ασκήσεις και δραστηριότητες.

Η άρση βαρέων αντικειμένων πρέπει να γίνεται προσεκτικά με λυγισμένα γόνατα και συσπασμένους του κοιλιακούς μύες.

Οδηγίες προφύλαξης στην εργασία 

Για να αποφύγουμε την οσφυαλγία εργασιακής απασχόλησης προτείνονται:

• Συνεχή αλλαγή ρύθμισης στο κάθισμα.

• Συχνή μετακίνηση από την καθιστή θέση.

• Σωστή στάση καθεστηκυΐας θέσης.

• Σε παρατεταμένη όρθια θέση, στήριξη σε σκαλοπάτι εναλλάξ στα πόδια για μερικά λεπτά.

Χειρουργική θεραπεία

Σε περίπτωση:

• Που η συντηρητική θεραπεία δεν αποδίδει και ο ασθενής παρουσιάζει οσφυοϊσχιαλγία, η οποία προκαλεί νευρολογικά ελλείμματα στο κάτω άκρο (μυϊκή αδυναμία, μειωμένη αισθητικότητα στο πόδι, μείωση τενόντιων αντανακλαστικών)

• Ιππουριδικής συνδρομής: πίεση της ιππουρίδας (νευρικών ριζών) που προκαλεί πάρεση των κάτω άκρων, διαταραχές ούρησης και αφόδευσης.

• Νεοπλασίας.

• Λοίμωξης.

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία του προβλήματος και μπορεί να περιλαμβάνει:

microdiscektomi_partsinevelos.gr• Μικροδισκεκτομή: εκτομή του ρηγμένου μεσοσπονδύλιου δίσκου με μικροεπεμβατική τεχνική στην περίπτωση κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου.

• Διαδερμική δισκεκτομή: καταστροφή του δίσκου και της κήλης με θερμότητα, υπέρηχους, laser, Discogel (διάλυμα αλκοόλης σε μορφή gel).

Περιορίζεται σε μικρές κήλες χωρίς ελεύθερα τεμάχια δίσκου και χωρίς πίεση νευρικής

ρίζας. Η ανταπόκριση στην χειρουργική θεραπεία δεν είναι άμεση.

• Σπονδυλοδεσία σε περιπτώσεις που οι κήλες είναι περισσότερες, υπάρχει μεγάλη σπονδυλική στένωση ή αστάθεια στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (όπως στην σπονδυλολίσθηση).

Αποκατάσταση μετά από χειρουργείο

• Ο ασθενής εμφανίζει ήπιο πόνο στη περιοχή της χειρουργικής τομής τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες.

• Αφαίρεση ραμμάτων σε 10-14 ημέρες.

• Ανάπαυση για περίπου 10 ημέρες.

• Αποφυγή σκυψίματος, στροφών του κορμού και άρση βάρους για 6 εβδομάδες.

• Μετά τις 6 εβδομάδες ήπια αεροβική άσκηση, διάδρομος και ποδήλατο.

• Αθλήματα με σωματική επαφή μετά από 3 μήνες.