Το υαλουρονικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος: ποιες ενέσεις είναι πιο αποτελεσματικές;

Το υαλουρονικό οξύ υπό τη μορφή ενδαρθρικών ενέσεων αποτελεί μια δημοφιλή και συχνά εφαρμοζόμενη συντηρητική θεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την προστασία του αρθρικού χόνδρου στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος.

 

Τι είναι το υαλουρονικό oξύ; Ποια είναι η δράση του; 

Αποτελεί τον κυριότερο πολυσακχαρίτη του αρθρικού υγρού.

Είναι ένα μακρομόριο που διασυνδέει τις πρωτογλυκάνες του αρθρικού χόνδρου αλλά και με το κολλαγόνο, εξασφαλίζοντας υδρόφιλες ιδιότητες στον χόνδρο (συγκράτηση ύδατος).

Το υαλουρονικό οξύ στην άρθρωση έχει ιξωδοελαστικές ιδιότητες. Δρα σαν λιπαντικό στις βραδείες κινήσεις του γόνατος και ως ελαστικό συμπαγές υλικό που απορροφά κραδασμούς όταν δέχεται υψηλά φορτία η άρθρωση.

Έχει αντιφλεγμονώδη δράση καθώς αναστέλλει προφλεγμονώδεις κυτοκίνες και ένζυμα που καταστρέφουν τον αρθρικό χόνδρο με συνέπεια να μειώνεται η αποδόμηση του χόνδρου.

Παράλληλα, διεγείρει τα χονδροκύτταρα να παράγουν πρωτεογλυκάνες, συστατικό της θεμέλιας ουσίας του χόνδρου.

Τελικό αποτέλεσμα είναι η προστασία του αρθρικού χόνδρου.

 

Πώς επηρεάζεται το υαλουρονικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος;

Το υαλουρονικό οξύ στο φυσιολογικό αρθρικό υγρό έχει μοριακό βάρος 4000-7000 kDaltons. Στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, η σύνθεση, η αποδόμηση και η κάθαρση του υαλουρονικού οξέος  είναι μη φυσιολογικές, με αποτέλεσμα να μειώνεται σταδιακά τόσο το μοριακό βάρος στα 1000 kDaltons όσο και η συγκέντρωση του υαλουρονικού οξέος στην άρθρωση. Αυτές οι παθολογικές αλλαγές μειώνουν την ιξωδοελαστικότητα του αρθρικού υγρού και οδηγούν στη βλάβη του χόνδρου.

 

Είναι το υαλουρονικό οξύ αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος;

Οι ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος αποτελούν μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του πόνου του ασθενούς αλλά και για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.

 

Πότε συστήνουμε τις ενέσεις υαλουρονικού οξέος;

• Σε ασθενείς με ήπια ή μέτρια οστεοαρθρίτιδα γόνατος που έχει συμπτώματα (πόνο, δυσκαμψία, μειωμένη λειτουργικότητα).
• Όταν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στα αντιφλεγμονώδη.
• Όταν ο ασθενής δεν επιτρέπεται να πάρει αντιφλεγμονώδη λόγω μεγάλης ηλικίας και συνύπαρξης άλλων παθήσεων όπως:
  • Αρτηριακή υπέρταση υπό θεραπεία: ενδέχεται να απορρυθμιστεί η αρτηριακή πίεσή τους, ενώ αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακών ή ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Μικρότερος καρδιαγγειακός κίνδυνος υπάρχει με τη λήψη ναπροξένης (naprosyn) ενώ μεγαλύτερος με εκλετικούς αναστολείς COX-2 και συγχορήγηση ιμπουπροφαίνης – ασπιρίνης.
  • Παθήσεις γαστρεντερικού (γαστρίτιδα, έλκος στομάχου-δωδεκαδακτύλου, ιστορικό γαστρορραγίας).
    • Μικρότερο κίνδυνο γαστρεντερικών επιπλοκών παρουσιάζουν τα εκλεκτικά COX-2 αντιφλεγμονώδη και η ιμπουπροφένη, ενώ μεγαλύτερο η ινδομεθακίνη και η δικλοφαινάκη (voltaren).
    • Ο κίνδυνος αυξάνει αν ο ασθενής λαμβάνει αντιπηκτικά ή ασπιρίνη.
  • Μειωμένη νεφρική λειτουργία (GFR<30ml/min).

• Σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να χειρουργηθούν, λόγω συνοδών παθήσεων (καρδιαγγειακά προβλήματα, γαστρεντερικά προβλήματα, προβλήματα νεφρικής λειτουργίας).
• Σε χονδροπάθεια γόνατος.

 

Ποιο Υαλουρονικό οξύ είναι το πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό;

To υαλουρονικό οξύ με υψηλό μοριακό βάρος είναι περισσότερο αποτελεσματικό σε σύγκριση με το χαμηλού μοριακού βάρους:

• Στη μείωση του πόνου.
  Ο πόνος είναι μικρότερος ή και εξαλείφεται. Παράλληλα, το αποτέλεσμα αυτό διατηρείται περισσότερο (6-12 μήνες).
  
• Στη μείωση της φλεγμονής.
  Το υψηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ μειώνει πιο αποτελεσματικά φλεγμονώδεις παράγοντες όπως IL-1Β, MMPs, IL-6, IL-8, PGE2 και TNFa σε σύγκριση με το χαμηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ.
• Στη μείωση της αποδόμησης του αρθρικού χόνδρου.
  Η σύνδεση με τον υποδοχέα CD44 του υψηλού μοριακού βάρους υαλουρονικού οξέος είναι μεγαλύτερη λόγω μεγαλύτερης χημικής συγγένειας. Ως αποτέλεσμα η φλεγμονή μειώνεται, και η ενισχύεται η προστασία του χόνδρου.
• Έχει καλύτερες ιξωδοελαστικές ιδιότητες που προσομοιάζουν με το φυσιολογικό αρθρικό υγρό. Αυτό προσφέρει καλύτερη λίπανση στο γόνατο, αμβλύνει τα διατμητικά φορτία, προστατεύει τις νευρικές απολήξεις και βελτιώνει τη λειτουργία της άρθρωσης.
• Μεγαλύτερη παραγωγή ενδογενούς υαλουρονικού οξέος.
  Αυτό συμβαίνει λόγω μεγαλύτερης χημικής συγγένειας με τον υποδοχέα CD44. Στην περίπτωση του υαλουρονικού ξεός με χαμηλό μοριακό βάρος,  δεν υοπάρχει παραγωγή είναι μειωμένη.

Είναι γεγονός ότι κυκλοφορούν πάρα πολλά διαφορετικά σκευάσματα υαλουρονικού οξέος με διαφορετικό μοριακό βάρος, διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετικά δοσολογικά σχήματα.
Υπάρχουν, δοσολογικά σχήματα της μίας εφάπαξ ένεσης αλλά και 3 ή 5 επαναλαμβανόμενων ενέσεων που γίνονται ανά εβδομάδα.

Μελέτες δείχνουν ότι το υαλουρονικό οξύ με χαμηλό-μέτριο μοριακό βάρος έχει μεγαλύτερη βιολογική δράση διότι συνδέεται καλύτερα με τους υποδοχείς CD44 του αρθρικού υμένα και προάγει την ενδογενή παραγωγή του φυσιολογικού υαλουρονικού οξέος από το γόνατο με αποτέλεσμα την ενίσχυση και της ιξωδοελαστικότητας (λιπαντική δράση).
Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα όσον αφορά τον πόνο και την λειτουργικότητα του γόνατος δείχνουν παρόμοια με υαλουρονικά οξέα χαμηλού-μέτριου και με υψηλού μοριακού βάρους.
Ενδεχομένως, σε ασθενείς με ήπια ή μέτρια οστεοαρθρίτιδα ή σε νεότερους ασθενείς με χονδροπάθεια του γόνατος, να είναι προτιμότερο το υαλουρονικό οξύ με χαμηλό-μέσο μοριακό βάρος, που προάγει τη βιολογική διαδικασία για να παράγει το γόνατο το “δικό του” φυσιολογικό υαλουρονικό οξύ, ενώ σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα υαλουρονικό οξύ με υψηλό ή πολύ υψηλό μοριακό βάρος να εξασφαλίζει καλύτερη μηχανική δράση αυξάνοντας περισσότερο την ιξωδοελαστικότητα του γόνατος και εξασφαλίζοντας καλύτερο αποτέλεσμα ως προς τον πόνο, τη δυσκαμψία και τη λειτουργικότητα του γόνατος.

Πότε αρχίζει και για πόσο χρονικό διάστημα αναμένεται βελτίωση μετά από θεραπεία με ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος;

Η βελτίωση του πόνου και της λειτουργικότητας του γόνατος εμφανίζεται 1 περίπου μήνα μετά την έναρξη της θεραπείας, ενώ το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα στους 2 μήνες.

Ανάλογα με το είδος του υαλουρονικού οξέος, η αποτελεσματικότητα της θεραπείας παραμένει από 6 μήνες μέχρι και ένα έτος περίπου, οπότε και μπορούμε να επαναλάβουμε τη θεραπεία.