Το υαλουρονικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος: ποιες ενέσεις είναι πιο αποτελεσματικές;

Το υαλουρονικό οξύ υπό τη μορφή ενδαρθρικών ενέσεων αποτελεί μια δημοφιλή και συχνά εφαρμοζόμενη συντηρητική θεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την προστασία του αρθρικού χόνδρου στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος.

Η οστεοαρθρίτιδα ως χρόνια εξελικτική πάθηση, χαρακτηρίζεται από βαθμιαία φθορά του αρθρικού χόνδρου, καταστροφή του υποχόνδριου οστού και αντιδραστική ανάπτυξη νέου οστού με την μορφή των οστεοφύτων δηλαδή μικρών οστέινων προεκτάσεων (τα περίφημα «άλατα»).
Κατά την εξέλιξή της συμβαίνουν προοδευτικές αλλαγές που καταλήγουν στην πλήρη καταστροφή του χόνδρου και την αποδιοργάνωση της άρθρωσης.

Στάδιο Ι
Χαρακτηρίζεται από απώλεια των επιφανειακών στιβάδων του χόνδρου με δημιουργία ρωγμών, αύξηση του αριθμού και του μεγέθους των χονδροκυττάρων, διάσπαση πρωτεογλυκανών, ινοποίηση χόνδρου (fibrilation) και πάχυνση υποχόνδριου οστού. Η παραγωγή υαλουρονικού οξέος μειώνεται.
Στάδιο ΙΙ
Χαρακτηρίζεται από αυτοκαταστροφή των χονδροκυττάρων, καταστροφή του κολλαγόνου ΙΙ, αντικατάστασή του με τύπου Ι και αποδιοργάνωση του χόνδρου.
Στάδιο ΙΙΙ
Ο αρθρικός χόνδρος εξαφανίζεται πλήρως, συμβαίνει πύκνωση του υποχονδρίου οστού
με οστεονεκρωτικές περιοχές και κύστεις
Ο αρθρικός υμένας συρρικνώνεται από τις επανειλημμένες φλεγμονές και η κίνηση της άρθρωσης περιορίζεται.

Η συντηρητική θεραπεία αποβλέπει στην μείωση του πόνου, την βελτίωση λειτουργίας της άρθρωσης και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.

Καταρχήν, η απώλεια βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς, η τροποποίηση της καθημερινότητας για τη μείωση της επιβάρυνσης των αρθρώσεων, τα θερμά επιθέματα ή η παγοθεραπεία θα βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων της άρθρωσης ή και στην επιβράδυνση της εξέλιξής της.
Η αποφυγή συγκεκριμένων επαγγελμάτων, δραστηριοτήτων ή αθλημάτων αλλά και η κατάλληλη υπόδηση ή ειδικά διαμορφωμένα πέλματα είναι επίσης μέτρα που θα επηρεάσουν την πορεία της νόσου.
Το περπάτημα, το ποδήλατο με ψηλή σέλα, το κολύμπι, η αεροβική γυμναστική αλλά και η φυσιοθεραπεία έχουν επίσης σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πάθησης.

Τι είναι το υαλουρονικό oξύ;

Αποτελεί τον κυριότερο πολυσακχαρίτη του αρθρικού υγρού. Είναι ένα μακρομόριο που διασυνδέει τις πρωτογλυκάνες του αρθρικού χόνδρου αλλά και με το κολλαγόνο εξασφαλίζοντας υδρόφιλες ιδιότητες στον χόνδρο με αποτέλεσμα:
-Απορρόφηση των κραδασμών
-Ελαστικότητα του χόνδρου

Είναι το υαλουρονικό οξύ αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος;

Οι ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος αποτελούν μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του πόνου του ασθενούς αλλά και για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
Πότε θα κάνουμε ενέσεις υαλουρονικού οξέος;

-Σε κάθε ασθενή με συμπτωματική οστεοαρθρίτιδα ή χονδροπάθεια του γόνατος με στόχο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, την μακροπρόθεσμη προστασία του γόνατος και την επιβράδυνση της εξέλιξη της πάθησης.

-Όταν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στα αντιφλεγμονώδη.

-Όταν ο ασθενής δεν μπορεί να πάρει αντιφλεγμονώδη λόγω μεγάλης ηλικίας και συνύπαρξης άλλων παθήσεων.
Ασθενείς που έχουν αρτηριακή υπέρταση και λαμβάνουν φάρμακα για την πάθηση αυτή ενδέχεται να απορρυθμιστεί η αρτηριακή πίεσή τους, ενώ αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακών ή ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Μικρότερος καρδιαγγειακό κίνδυνος υπάρχει με τη λήψη ναπροξένης (naprosyn), ενώ σε αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο πρέπει να αποφεύγονται οι αναστολείς COX-2 αλλά και η συγχορήγηση ιμπουπροφαίνης και ασπιρίνης.
Παράλληλα, τα αντιφλεγμονώδη αυξάνουν τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών από το γαστρεντερικό (γαστρίτιδα, έλκος στομάχου-δωδεκαδακτύλου, γαστρορραγία). Ο κίνδυνος αυξάνει αν ο ασθενής λαμβάνει και αντιπηκτικά ή ασπιρίνη
Μικρότερο κίνδυνο γαστρεντερικών επιπλοκών παρουσιάζουν τα εκλεκτικά COX-2 αντιφλεγμονώδη και η ιμπουπροφένη, ενώ ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει με την ινδομεθακίνη και τη δικλοφαινάκη (voltaren).
Τέλος, τα αντιφλεγμονώδη δεν πρέπει να χορηγούνται σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία (GFR<30ml/min).

Σε ποια στάδια της οστεοαρθρίτιδας προτείνεται η θεραπεία με ενδαρθρικές ενέσεις υαλουρονικού οξέος;

-Σε ήπια οστεοαρθρίτιδα γόνατος
-Σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να χειρουργηθούν, λόγω συνοδών παθήσεων (καρδιαγγειακά προβλήματα, γαστρεντερικά προβλήματα, προβλήματα νεφρικής λειτουργίας).
-Σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα όταν οι ασθενείς δεν επιθυμούν ακόμη να χειρουργηθούν.
-Αλλά και νεότεροι ασθενείς 20-40 ετών που παρουσιάζουν χρόνια χονδροπάθεια του γόνατος θα ωφεληθούν ιδιαίτερα από την συγκεκριμένη θεραπεία.

Ποιο Υαλουρονικό οξύ είναι το πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό;

Είναι γεγονός ότι κυκλοφορούν πάρα πολλά διαφορετικά σκευάσματα υαλουρονικού οξέος με διαφορετικό μοριακό βάρος, διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετικά δοσολογικά σχήματα.
Υπάρχουν, δοσολογικά σχήματα της μίας εφάπαξ ένεσης αλλά και 3 ή 5 επαναλαμβανόμενων ενέσεων που γίνονται ανά εβδομάδα.
Το υαλουρονικό οξύ στο φυσιολογικό αρθρικό υγρό έχει μοριακό βάρος 4000-7000 kDaltons, το οποίο σταδιακά μειώνεται όσο εκφυλίζεται η άρθρωση για να φτάσει τα 1000 kDaltons στο γόνατο με οστεοαρθρίτιδα.
Παρότι, θα φαινόταν περισσότερο λειτουργικά αποδεκτή για το γόνατο, η ενδαρθρική θεραπεία με υαλουρονικό οξύ υψηλού μοριακού βάρους που είναι κοντά στο μοριακό βάρος του φυσικού υαλουρονικού οξέος, δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο στην κλινική πράξη.
Μελέτες δείχνουν ότι το υαλουρονικό οξύ με χαμηλό-μέτριο μοριακό βάρος έχει μεγαλύτερη βιολογική δράση διότι συνδέεται καλύτερα με τους υποδοχείς CD44 του αρθρικού υμένα και προάγει την ενδογενή παραγωγή του φυσιολογικού υαλουρονικού οξέος από το γόνατο με αποτέλεσμα την ενίσχυση και της ιξωδοελαστικότητας (λιπαντική δράση).
Αντίθετα, υαλουρονικό οξύ με υψηλό ή πολύ υψηλό μοριακό βάρος έχει μικρότερη βιολογική δράση και ενισχύει κυρίως την ιξωδοελαστικότητα του αρθρικού υγρού προσφέροντας λίπανση στο γόνατο.
Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα όσον αφορά τον πόνο και την λειτουργικότητα του γόνατος δείχνουν παρόμοια με υαλουρονικά οξέα χαμηλού-μέτριου και με υψηλού μοριακού βάρους.
Ενδεχομένως, σε ασθενείς με ήπια ή μέτρια οστεοαρθρίτιδα ή σε νεότερους ασθενείς με χονδροπάθεια του γόνατος, να είναι προτιμότερο το υαλουρονικό οξύ με χαμηλό-μέσο μοριακό βάρος, που προάγει τη βιολογική διαδικασία για να παράγει το γόνατο το “δικό του” φυσιολογικό υαλουρονικό οξύ, ενώ σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα υαλουρονικό οξύ με υψηλό ή πολύ υψηλό μοριακό βάρος να εξασφαλίζει καλύτερη μηχανική δράση αυξάνοντας περισσότερο την ιξωδοελαστικότητα του γόνατος και εξασφαλίζοντας καλύτερο αποτέλεσμα ως προς τον πόνο, τη δυσκαμψία και τη λειτουργικότητα του γόνατος.

Πότε αρχίζει και για πόσο χρονικό διάστημα αναμένεται βελτίωση μετά από θεραπεία με ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος;

Η βελτίωση του πόνου και της λειτουργικότητας του γόνατος εμφανίζεται 1 περίπου μήνα μετά την έναρξη της θεραπείας, ενώ το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα στους 2 μήνες.

Ανάλογα με το είδος του υαλουρονικού οξέος, η αποτελεσματικότητα της θεραπείας παραμένει από 6 μήνες μέχρι και ένα έτος περίπου, οπότε και μπορούμε να επαναλάβουμε τη θεραπεία.