Το υαλουρονικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος: ποιες ενέσεις είναι πιο αποτελεσματικές;

Το υαλουρονικό οξύ υπό τη μορφή ενδαρθρικών ενέσεων αποτελεί μια δημοφιλή και συχνά εφαρμοζόμενη συντηρητική θεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την προστασία του αρθρικού χόνδρου στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος.

 

Τι είναι το υαλουρονικό oξύ; Ποια είναι η δράση του; 

Αποτελεί τον κυριότερο πολυσακχαρίτη του αρθρικού υγρού. Είναι ένα μακρομόριο που διασυνδέει τις πρωτογλυκάνες του αρθρικού χόνδρου αλλά και με το κολλαγόνο, εξασφαλίζοντας υδρόφιλες ιδιότητες στον χόνδρο (συγκράτηση ύδατος).

Το υαλουρονικό οξύ στην άρθρωση έχει ιξωδοελαστικές ιδιότητες. Δρα σαν λιπαντικό στις βραδείες κινήσεις του γόνατος και ως ελαστικό συμπαγές υλικό που απορροφά κραδασμούς όταν δέχεται υψηλά φορτία η άρθρωση.

Έχει αντιφλεγμονώδη δράση καθώς αναστέλλει προφλεγμονώδεις κυτοκίνες και ένζυμα που καταστρέφουν τον αρθρικό χόνδρο με συνέπεια να μειώνεται η αποδόμηση του χόνδρου.

Παράλληλα, διεγείρει τα χονδροκύτταρα να παράγουν πρωτεογλυκάνες, συστατικό της θεμέλιας ουσίας του χόνδρου.

Τελικό αποτέλεσμα είναι η προστασία του αρθρικού χόνδρου.

Πώς επηρεάζεται το υαλουρονικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος;

Το υαλουρονικό οξύ στο φυσιολογικό αρθρικό υγρό έχει μοριακό βάρος 4000-7000 kDaltons. Στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, η σύνθεση, η αποδόμηση και η κάθαρση του υαλουρονικού οξέος  είναι μη φυσιολογικές, με αποτέλεσμα να μειώνεται σταδιακά τόσο το μοριακό βάρος στα 1000 kDaltons όσο και η συγκέντρωση του υαλουρονικού οξέος στην άρθρωση. Αυτές οι παθολογικές αλλαγές μειώνουν την ιξωδοελαστικότητα του αρθρικού υγρού και οδηγούν στη βλάβη του χόνδρου.

 

Πότε συστήνουμε τις ενέσεις με υαλουρονικό οξύ;

• Σε ασθενείς με ήπια ή μέτρια οστεοαρθρίτιδα γόνατος που έχει συμπτώματα (πόνο, δυσκαμψία, μειωμένη λειτουργικότητα).
• Σε ασθενείς με συμπτώματα και αρχικού σταδίου οστεοαρθρίτιδα (πρώιμη) χωρίς ευρήματα στην ακτινογραφία παρά μόνο στην μαγνητική ή την αξονική τομογραφία.
• Όταν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στα αντιφλεγμονώδη.
• Σε συμπτωματική μετατραυματική οστεοαρθμε ρίτιδα.
• Όταν ο ασθενής δεν επιτρέπεται να πάρει αντιφλεγμονώδη λόγω μεγάλης ηλικίας και συνύπαρξης άλλων παθήσεων όπως:
  • Αρτηριακή υπέρταση υπό θεραπεία: ενδέχεται να απορρυθμιστεί η αρτηριακή πίεσή τους, ενώ αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακών ή ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων.
  • Σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ.
  • Παθήσεις γαστρεντερικού (γαστρίτιδα, έλκος στομάχου-δωδεκαδακτύλου, ιστορικό γαστρορραγίας).
    • Ο κίνδυνος αυξάνει αν ο ασθενής λαμβάνει αντιπηκτικά ή ασπιρίνη.
  • Μειωμένη νεφρική λειτουργία (GFR<30ml/min).
• Σε προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να χειρουργηθούν, λόγω συνοδών παθήσεων (καρδιαγγειακά προβλήματα, γαστρεντερικά προβλήματα, προβλήματα νεφρικής λειτουργίας).
• Σε χονδροπάθεια γόνατος.

Ποιο υαλουρονικό οξύ είναι το πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό;

Είναι γεγονός ότι κυκλοφορούν πάρα πολλά διαφορετικά σκευάσματα υαλουρονικού οξέος με διαφορετικό μοριακό βάρος, διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετικά δοσολογικά σχήματα.
Υπάρχουν, δοσολογικά σχήματα της μίας εφάπαξ ένεσης ή περισσότερων ενέσεων.

To υαλουρονικό οξύ με υψηλότερο μοριακό βάρος έχει μεγαλύτερη βιολογική δράση και είναι περισσότερο αποτελεσματικό σε σύγκριση με το χαμηλού μοριακού βάρους γιατί:

• Μειώνει περισσότερο τον πόνο ή και τον εξαλείφει.
  
• Μειώνει περισσότερο την φλεγμονή.
  Το υψηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ μειώνει πιο αποτελεσματικά φλεγμονώδεις παράγοντες όπως IL-1Β, MMPs, IL-6, IL-8, PGE2 και TNFa. Αντίθετα, το χαμηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ μερικές φορές συνδέεται με προφλεγμονώδη ή φλεγμονώδη αντίδραση.
• Αποτρέπει σε μεγαλύτερο βαθμό την αποδόμηση του αρθρικού χόνδρου.
  Η σύνδεση με τον υποδοχέα CD44 του υψηλού μοριακού βάρους υαλουρονικού οξέος είναι μεγαλύτερη λόγω μεγαλύτερης χημικής συγγένειας. Ως αποτέλεσμα η φλεγμονή μειώνεται, και ενισχύεται η προστασία του χόνδρου.
• Έχει καλύτερες ιξωδοελαστικές ιδιότητες.
  Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο παχύρρευστο και πιο ελαστικό και επομένως προσομοιάζει  με το φυσιολογικό αρθρικό υγρό. Προσφέρει καλύτερη λίπανση στο γόνατο, απορροφά τα διατμητικά φορτία, προστατεύει τις νευρικές απολήξεις και βελτιώνει τη δυσκαμψία, τον πόνο και τη λειτουργία της άρθρωσης.
• Προάγει μεγαλύτερη παραγωγή ενδογενούς υαλουρονικού οξέος.
  “Ξυπνά” το γόνατο να παράγει δικό του υαλουρονικό οξύ.
  Αυτό συμβαίνει και πάλι λόγω της  μεγαλύτερης χημικής συγγένειας με τον υποδοχέα CD44.
• Παραμένει περισσότερο χρονικό διάστημα στην άρθρωση του γόνατος μέχρι και 1 μήνα μετά τη έγχυση. Το χαμηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ αποδομείται σε λίγες ημέρες.
• Τα αποτελέσματα από τη δράση του διατηρούνται περισσότερο.

Πότε αρχίζει και για πόσο χρονικό διάστημα αναμένεται βελτίωση μετά από θεραπεία με ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού οξέος;

Η βελτίωση του πόνου και της λειτουργικότητας του γόνατος εμφανίζεται 1-2 εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας, ενώ το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα παρατηρείται 1-2 μήνες μετά τη θεραπεία.

Ανάλογα με το είδος του υαλουρονικού οξέος, η θεραπεία είναι αποτελεσματική για  6-12 μήνες, οπότε και μπορούμε να επαναλάβουμε τη θεραπεία.

Ωστόσο, το πολύ υψηλού μοριακού βάρους υαλουρονικό οξύ (μοριακό βάρος 6000 KDaltons ή περισσότερο) με διασταρούμενους δεσμούς (cross-linked) θεωρείται ότι έχει την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ως προς τον πόνο, τη δυσκαμψία και τη λειτουργικότητα του γόνατος, που διατηρείται περισσότερο από 2 έτη, ενώ αναφέρονται και περιπτώσεις με καλά αποτελέσματα περίπου 3 χρόνια μετά τη θεραπεία.

 

Μπορεί να γίνει θεραπεία υλουρονικού οξέος όταν έχει συλλογή υγρού (ύδραρθρο) το γόνατο;

Σε μικρή ή μέτρια συλλογή ναι. Αντένδειξη είναι η μεγάλη συλλογή υγρού. Στην τελευταία περίπτωση, θα πρέπει μετά από παρακέντηση και αφαίρεση του υγρού να γίνει ένεση κορτιζόνης και να ακολουθήσει ενδαρθρική ένεση υαλουρονικού οξέος μετά από διάστημα μίας ή περισσότερων εβδομάδων.

 

Ενδείκνυται η θεραπεία με ενέσεις υαλουρονικού οξέος σε ασθενείς με ρήξη μηνίσκου;

Προτείνονται αφού προηγηθούν άλλες συντηρητικές θεραπείες και δεν αποδώσουν, όπως φυσικοθεραπεία, manual therapy, ένεση κορτιζόνης.

Ενδείκνυται η θεραπεία με ενέσεις υαλουρονικού οξέοςσε ασθενείς με οστικό οίδημα γόνατος;

Ναι, αλλά περισσότερο σε μικρό ή μέτριο οίδημα μηριαίου ή κνημιαίου κονδύλου.

 

Είναι το υαλουρονικό οξύ υπό μορφή ενδαρθρικών ενέσεων, αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος;

Η θεραπεία είναι αποτελεσματική – περισσότερο σε ήπια ή μέτριου βαθμού οστεοαρθρίτιδα – και υπερέχει σε σύγκριση με άλλες φαρμακευτικές θεραπείες ή φυσικοθεραπεία ως προς το πόνο, τη δυσκαμψία και τη λειτουργικότητα του γόνατος.

Η επαναλαμβανόμενη σε τακτά διαστήματα θεραπεία να καθυστερήσει το χειρουργείο της ολικής αρθροπλαστικής γόνατος έως και 11 έτη, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες.

Επομένως, το όφελος είναι ιδιαίτερα σημαντικό τόσο σε ασθενείς νεότερους προκειμένου να καθυστερήσει το χειρουργείο, αλλά και σε ασθενείς με πολλαπλά προβλήματα υγείας, που δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

 

Comparison of Different Molecular Weights of Intra-Articular Hyaluronic Acid Injections for Knee Osteoarthritis: A Level I Bayesian Network Meta-Analysis. Biomedicines 2025