Γάγγλιο καρπού. Πότε το καλόηθες αυτό μόρφωμα χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση;

Γάγγλιο ή γαγγλιακή κύστη είναι ένα καλόηθες μόρφωμα που συνήθως αναπτύσσεται στους τένοντες ή την άρθρωση του καρπού ή του χεριού.

Συνήθως έχει χαρακτηριστική κλινική εικόνα: είναι στρογγυλό, υποστρόγγυλο ή ελλειψοειδές (οβάλ) και κατά την ψηλάφηση ευπίεστο και κινητό. Αυτό οφείλεται στο ότι περιέχει παχύρρευστο υγρό σαν ζελατίνη.

Παρατηρείται συχνότερα στη ραχιαία επιφάνεια του καρπού (60-70%) αντίστοιχα με τη σκαφομηνοειδή άρθρωση και συνδέεται με τον ραχιαίο σκαφομηνοειδή σύνδεσμο. 

Η δεύτερη περιοχή εμφάνισης είναι η παλαμιαία επιφάνεια του καρπού.

Σε άλλες περιπτώσεις εξορμάται από το έλυτρο των καμπτήρων τενόντων.

Ωστόσο, παρατηρείται και στην ποδοκνημική άρθρωση και το πόδι.

Μπορεί να είναι μικρά σε μέγεθος όπως ένα μπιζέλι, ενώ τα μεγαλύτερα φτάνουν περίπου τα 2,5 cm. 

Πόσο συχνά παρατηρείται; Σε ποια ηλικία; Σε ποιο φύλο;

Το γάγγλιο είναι ο πιο συχνός καλοήθης όγκος μαλακών μορίων του χεριού και του καρπού. 

Παρουσιάζεται κυρίως σε νεαρούς ενήλικες και είναι σπάνιo σε παιδιά.

Οι γυναίκες προσβάλλονται 3 φορές συχνότερα σε σύγκριση με τους άνδρες.

Οι βλεννώδεις κύστεις εμφανίζονται στις περιφερικές φαλαγγοφαλλαγγικές αρθρώσεις (κοντά στις άκρες των δακτύλων) και συνήθως εμφανίζονται με την οστεοαρθρίτιδα και γι’ αυτό παρατηρούνται σε μεγαλύτερη ηλικία. 

Ποιες αιτίες προκαλούν την εμφάνισή του;

Η ακριβή αιτία εμφάνισης δεν είναι γνωστή.

Η πιο αποδεκτή θεωρία είναι η εκφύλιση του συνδετικού ιστού που προκαλεί τη δημιουργία κύστης.

 Σύμφωνα με άλλους επιστήμονες, οφείλεται σε δημιουργία προσεκβολής είτε στον αρθρικό υμένα της άρθρωσης, είτε στον υμένα που καλύπτει ένα τένοντα. 

Επίσης, υποστηρίζεται ότι προκαλείται από ερεθισμό του αρθρικού υμένα που οδηγεί στη δημιουργία αυτού του νέου σχηματισμού.

Προκαλεί συμπτώματα;

Συνήθως είναι ασυμπτωματικό.

Τα συμπτώματα συνήθως σχετίζονται με την εντόπιση.

 Αν προκαλεί πίεση σε νεύρο (όπως το μέσο ή το ωλένιο) -ακόμα και αν είναι μικρό- μπορεί να προκαλεί πόνο, κάψιμο, μούδιασμα ή μυϊκή αδυναμία, κάτι που αποτελεί και απόλυτη ένδειξη για χειρουργική αφαίρεση του γαγγλίου.

Τα γάγγλια που εξορμώνται από τη κερκιδοσκαφοειδή ή τη βασική άρθρωση του αντίχειρα παλαμιαία, μπορεί να προκαλέσουν αστάθεια, αδυναμία και περιορισμό στην κίνηση της άρθρωσης.

Ασθενείς που επί μήνες ή και χρόνια έχουν ένα ασυμπτωματικό γάγγλιο μπορεί κάποια στιγμή να εμφανίζουν πόνο ή κάποιο περιορισμό στην καθημερινή δραστηριότητα.

Σε περιπτώσεις, που ένα γάγγλιο βρίσκεται δίπλα στην κερκιδική αρτηρία -κάτι που συμβαίνει με τα περισσότερα γάγγλια στην παλαμιαία επιφάνεια του καρπού- ο ορθοπαιδικός χειρουργός άκρας χειρός θα πρέπει να διενεργήσει το Allen test.

Χρειάζονται εξετάσεις για τη διάγνωση;

Η απλή ακτινογραφία δεν θα δώσει πληροφορίες για το γάγγλιο αλλά μπορεί να εντοπίσει οστικές ανωμαλίες που μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματα. 

Σε μεγαλύτερους ασθενείς μπορεί η οστεοαρθρίτιδα στη βασική άρθρωση του αντίχειρα να συνοδεύει ένα γάγγλιο.

Ωστόσο, οι απεικονιστικές εξετάσεις που θα επιβεβαιώσουν την κλινική διάγνωση είναι η μαγνητική τομογραφία και το υπερηχογράφημα.

Ποια είναι η θεραπεία;

• Παρακέντηση

Η παρακέντηση του γαγγλίου μπορεί να γίνει και με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Το ποσοστό ίασης είναι 40%, ενώ σε επαναλαμβανόμενες παρακεντήσεις (3 ή περισσότερες) μπορεί να προσεγγίσει το 85%.

Η έγχυση κορτιζόνης με ταυτόχρονη παρακέντηση θεωρείται ότι έχει αμφίβολα αποτελέσματα.

Η παρακέντηση θα πρέπει να αποφεύγεται σε γάγγλια της παλαμιαίας επιφάνειας του καρπού που βρίσκονται σε επαφή με την κερκιδική αρτηρία.

Η παρακέντηση με υπερηχογραφική καθοδήγηση θεωρείται ασφαλής και αποτελεσματική σε συμπτωματικά γάγγλια του κάτω άκρου.

• Χειρουργική αφαίρεση

 -Με τι αναισθησία γίνεται;

 Σε μικρά γάγγλια μπορεί να γίνει τοπική αναισθησία, αλλά σε μεγαλύτερα προτείνεται ενδοφλέβια περιοχική ή μασχαλιαίο μπλοκ.

-Ανοικτή ή αρθροσκοπική χειρουργική αφαίρεση;

Η ανοικτή χειρουργική αφαίρεση αποτελεί την μέθοδο εκλογής.

Η αφαίρεση του γαγγλίου θα πρέπει να είναι πλήρης και να περιλαμβάνει και το μίσχο του γαγγλίου, με προσοχή να μην προκληθεί συνδεσμική βλάβη. 

Ειδικά στην περίπτωση ενός γαγγλίου στην παλαμιαία επιφάνεια του καρπού θα πρέπει ο ορθοπαιδικός χειρουργός άκρας χειρός να χρησιμοποιεί ειδικά γυαλιά μεγέθυνσης (loupes), tourniquet για να εξασφαλίζεται αιμόσταση αλλά και διπολική διαθερμία.

 Η αφαίρεση του γαγγλίου θα πρέπει να γίνεται μετά την προσεκτική παρασκευή της κερκιδικής αρτηρίας και σε περίπτωση που το τοίχωμα της γαγγλιακής κύστης δεν διαχωρίζεται εύκολα από την αρτηρία, είναι προτιμότερο να παραμένει και να αφαιρείται η υπόλοιπη γαγγλιακή κύστη με τον μίσχο της.

Το χειρουργείο σε περίπτωση γαγγλίου του καρπού μπορεί να γίνει και με αρθροσκόπηση αλλά σε περίπτωση παλαμιαία εντόπισης προτείνεται ανοικτή επέμβαση.

-Μετά το χειρουργείο…

Το άκρο ακινητοποιείται σε επίδεσμο για 3-7 ημέρες. Ειδικά στην περίπτωση του χεριού, η πρώιμη έναρξη της κίνησης μετά από 3-5 ημέρες μπορεί να εμποδίσει τη δυσκαμψία του καρπού.

-Συμβαίνει υποτροπή; Υπάρχουν επιπλοκές;

Όταν η αφαίρεση περιλαμβάνει και ένα τμήμα του αρθρικού θυλάκου, τότε η πιθανότητα υποτροπής μειώνεται στο 4%.

Η χρήση ειδικών γυαλιών μεγέθυνσης (loupes) από τον ορθοπαιδικό χειρουργό άκρας χειρός, η χρήση tourniquet, ειδικού σετ χειρουργικών εργαλείων άκρας χειρός και η σωστή χειρουργική τεχνική αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για να αποφευχθούν επιπλοκές, όπως νευραγγειακές, η δυσκαμψία του καρπού αλλά και συνδεσμική αστάθεια.